Toekomst Viruswaarheid op spel nadat ING rechtszaak wint: ‘Zo worden we effectief verboden’

WILLEM ENGEL Stichting Viruswaarheid verkeert in zwaar weer. De rechter heeft geoordeeld dat ING terecht de bankrekening van de stichting heeft opgezegd en Viruswaarheid stelt door geen enkele andere bank meer geaccepteerd te worden.

Zonder bankrekening kan Viruswaarheid geen donaties meer ontvangen, wat in haar geval de belangrijkste bron van inkomsten is. Voorman Willem Engel en jurist Jeroen Pols stellen dat Viruswaarheid hiermee ‘effectief verboden wordt’.

Willem Engel en ING liggen al bijna drie jaar met elkaar overhoop. Inmiddels is er zelfs sprake van een onherstelbare vertrouwensbreuk. ING stelt dat die breuk is ontstaan door een aantal factoren. Zo zou Engel hebben geprobeerd om een belangrijk klantonderzoek van ING te omzeilen door zonder toestemming de naam en statuten van Viruswaarheid aan te passen. Ook zijn er bij de bank twijfels ontstaan over zijn integriteit en over enkele uitlatingen in de media.

De voorman had het onder andere over acties bij ING-kantoren. De bank zag zichzelf daarin genoodzaakt om maatregelen te nemen ter bescherming van ING-werknemers. Engel ontkent alle aantijgingen en vindt dat ING ‘de boel bij elkaar liegt’.

Niet transparant

ING staat in deze zaak lijnrecht tegenover Viruswaarheid en stelt dat de stichting veel transparanter had moeten zijn over de donaties die zijn binnengekomen. Er was in het bijzonder forse kritiek op het feit dat Engel een deel van die donaties had gebruikt om een stuk grond op het Canarische eiland Fuerteventura te kopen, iets wat deze site destijds onthulde. ING is als bank verplicht om bij grote transacties onderzoek te doen, om zo te voorkomen dat sprake kan zijn van witwassen.

Volgens Engel ging het om een lening ten behoeve van een project op het eiland. Hij koos voor deze constructie omdat ING en andere banken de aankoop niet wilden financieren. Hij had het bedrag snel nodig, omdat hij anders een boete moest betalen. Het geleende bedrag van 50.000 euro werd binnen een paar maanden terugbetaald, maar ING wilde alsnog van Viruswaarheid af. In november 2020 – in de periode dat Engel het gezicht werd van het verzet tegen de coronamaatregelen van het kabinet – liet de bank daarom per brief weten de bankrelatie op te zeggen.

Engel, die sinds 2013 bij ING bankiert, was het niet eens met die beslissing en spande een kort geding aan. In juni 2021 oordeelde de rechter in het voordeel van de coronascepticus, omdat de gevolgen voor de actiegroep anders te groot zijn. ING moest de bevroren rekening weer beschikbaar stellen en de relatie met Viruswaarheid in elk geval voor de duur van vier maanden voortzetten. Het ging hier dus om een tijdelijke ordemaatregel.

Dit is een heel duidelijk teken dat democratie en recht­spraak niet langer bestaan in Nederland

Willem Engel

Na die periode liet de bank per brief weten dat ze de relatie met de stichting alsnog wilden beëindigen. Engel stapte daarop opnieuw naar de rechter en eiste dat ook de tweede opzegging ongedaan gemaakt werd. Hij vindt het een recht dat Viruswaarheid een zakelijke rekening heeft en behoudt, zeker zolang geen andere bank daartoe bereid is.

Belangenverstrengeling

De rechter denkt daar nu wezenlijk anders over. In een nieuw vonnis wordt kritisch gereageerd op het handelen van Viruswaarheid. Zo is de rechter het met ING eens dat de lening van 50.000 euro aan hemzelf voor een stuk grond in Spanje een ‘serieuze aanwijzing’ was voor belangenverstrengeling. ‘In de statuten van Viruswaarheid staat ook niets over het verstrekken of aangaan van leningen al dan niet ten behoeve van een in financiële nood verkerende bestuurder’, valt te lezen in het vonnis.

Viruswaarheid probeerde bovendien een klantonderzoek te omzeilen door zonder toestemming de statuten en het doel van de stichting aan te passen, stelt de rechter. De belangen van de bank zijn daarmee geschaad. Volgens Engel heeft hij die toestemming helemaal niet nodig en zijn de door ING aangekaarte problemen allemaal opgelost. De donaties komen volgens hem binnen op de rekening van de stichting, waarvoor ze zijn bedoeld, en de lening is terugbetaald.

Engel wijst ook op het onderzoek van het OM, waaruit bleek dat donateurs erop kunnen vertrouwen dat ingezameld geld op de juiste manier wordt gebruikt. Het OM merkte ook op dat het bestuur van de stichting is versterkt door het benoemen van medebestuurders en een raad van toezicht. ,,Het is raar dat dit allemaal niet wordt meegenomen door de rechter”, stelt Engel.

Viruswaarheid kan geen kant op

Een gedwongen vertrek bij ING zou volgens Engel desastreus kunnen uitpakken. De andere banken willen Viruswaarheid immers niet als klant vanwege het controversiële gedachtengoed. Dat vermoeden komt overeen met een onderzoek van NRC in 2021, waarin stond dat banken regelmatig rekeningen blokkeren van organisaties die zij beschouwen als verspreiders van nepnieuws over corona en vaccinaties. Zo weigerde Triodos Bank Viruswaarheid als klant, omdat de actiegroep opriep tot confrontaties die haaks staan op hun waarden.

Ook de Volksbank, Bunq Bank en Rabobank zouden om die reden niet met Viruswaarheid in zee willen. ,,Dit is een heel duidelijk teken dat democratie en rechtspraak niet langer bestaan in Nederland”, laat Engel aan deze site weten. ,,We kunnen de doelen van de stichting nu niet meer nastreven.”

De rechter snapt dat Viruswaarheid ernstig wordt belemmerd als ING besluit de relatie op te zeggen. Zonder betaalrekening is het onmogelijk om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Voor haar activiteiten heeft de stichting donaties nodig. ‘Zonder bankrekening kan Viruswaarheid geen kant op’, stelt de rechter. ‘Dat is onwenselijk.’ Het bedreigde voortbestaan van Viruswaarheid brengt de rechter echter niet op andere gedachten: hij stelt ING in het gelijk dat ze de relatie wettelijk mogen beëindigen.

‘Onder deze omstandigheden kan niet van ING worden gevergd om met deze klant, die onvoldoende oog heeft voor de gerechtvaardigde belangen van ING en zich onvoldoende heeft ingespannen om de vertrouwensbreuk te herstellen, een bankrelatie aan te gaan’, luidt het oordeel van de rechter.

Reactie Viruswaarheid
Engel en zijn jurist Jeroen Pols reageren verbijsterd op het vonnis en gaan in hoger beroep. ,,Verdient dat hele gebeuren met Spanje de schoonheidsprijs? Nee, maar daarvoor zitten we niet in de rechtbank. We zitten hier voor het prevaleren van het recht, en in dat opzicht voldoen we aantoonbaar aan alle standaarden en reglementen.

Wat ons steekt is dat alles wat op de zitting besproken is, niet in het vonnis terugkomt, inclusief onze bewijzen”, briest Engel. Viruswaarheid wordt volgens zijn jurist Jeroen Pols nu ‘monddood’ gemaakt. ,,Dit is ernstig. Als wij geen bankrekening meer hebben, dan ben je niet meer in staat een tegengeluid te laten horen.”