Sywert van Lienden : VWS geeft geen openheid over mondkapjesdeal

Het ministerie van VWS staakt na ruim vier maanden zijn juridisch verzet tegen een rechterlijke uitspraak om communicatie over de Sywert-deal vrij te geven. Toch blijft het departement weigeren openheid van zaken te geven. VWS kiest ervoor om de opgelegde dwangsommen te betalen.

VWS – De rechtbank van Amsterdam droeg het ministerie in januari al op om het whatsapp-verkeer en andere communicatie van ex-minister Hugo de Jonge en andere VWS-kopstukken over de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden vrij te geven aan de Volkskrant. Het departement verzette zich vervolgens maandenlang tegen die uitspraak, maar staakte de juridische procedure opeens vlak voordat de zitting donderdag zou plaatsvinden.

Door het verzet te staken en tegelijkertijd de rechterlijke uitspraak nog steeds te negeren, moet het ministerie de al eerder opgelegde dwangsommen betalen. De teller staat sinds zondag op 15 duizend euro, het maximumbedrag, dat overigens nog niet geïnd is door de Volkskrant. Er kan wel bij de rechter aangeklopt worden voor weer een nieuwe, hogere dwangsom.

De rechtbank van Amsterdam bepaalde in januari dat het ministerie moet reageren op het verzoek van de Volkskrant over de Sywert-communicatie, omdat die stukken vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (WOB). Het ministerie van VWS had eerder van de Raad van State toestemming gekregen om documenten over de coronacrisis in tranches te openbaren, maar volgens de rechter was dat geen reden om het verzoek over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden niet conform de gebruikelijke wettelijke afspraken af te handelen.

Journalistiek belang

De rechter hield bij de uitspraak rekening met het ‘journalistiek belang’ van de zaak. Bovendien was het verzoek van de Volkskrant volgens de rechters ‘toegesneden op een korte periode’ en op gericht op slechts enkele personen. VWS heeft bovendien alle stukken al klaarliggen. Whatsapp-berichten en mails tussen ex-minister Hugo de Jonge en andere hoofdrolspelers op het departement zijn al verstrekt aan Deloitte, dat onderzoek doet naar de omstreden mondkapjesdeal.

In april zei minister Conny Helder (Langdurige Zorg) in de Tweede Kamer dat het ministerie in verzet ging tegen het vonnis, omdat de rechter te weinig rekening zou houden met de werkwijze van VWS. Waarom het departement vlak voor de zitting de juridische procedure toch weer intrekt, kan het departement niet goed duidelijk maken. In een donderdag verstrekte schriftelijke verklaring wordt gesteld dat het verzet is gestaakt, omdat het departement ‘de aan de rechter overgelegde planning’ wil gaan volgen.

VWS gaat daarmee voorbij aan het vonnis uit januari waarin die planning nou juist wordt afgewezen. De rechter wilde dat het departement ‘binnen vier weken’ openheid van zaken zou geven. Minister Helder beklaagde zich er in het Kamerdebat nog over ‘dat de uitspraak van de rechtbank Amsterdam er geen blijk van geeft dat er rekening is gehouden met de planning van VWS’.

VWS moet 100 euro per dag betalen voor het niet naleven van de rechterlijke uitspraak. Verder kan de Volkskrant geen actie meer ondernemen om het departement toch te dwingen zich te houden aan de uitspraak van de rechtbank van Amsterdam.

Portefeuille

De voortdurende weigering van VWS om stukken vrij te geven is opmerkelijker, omdat het ministerie van Financiën eerder wel alle whatsapp-berichten van een eigen topambtenaar over de deal openbaarde. Daaruit bleek dat ex-minister Hugo de Jonge de eerste aanzet gaf voor de onderhandelingen met Van Lienden. De CDA-minister had altijd gezegd niets met de zaak van doen te hebben, omdat het niet zijn portefeuille was.

De Volkskrant diende in mei 2021 een eerste verzoek in bij VWS om de stukken net als Financiën te openbaren. Het ministerie van VWS zegt nu in augustus een besluit te willen nemen over vrijgave van de stukken.