Sywert van Lienden en het onderzoek naar de mondkapjesdeal

Sywert van Lienden vindt dat Deloitte bij het onderzoek naar de mondkapjesdeal meer gebruik had moeten maken van geheime opnames van zijn gesprekken met het ministerie van Volksgezondheid. Het accountantskantoor zou door hem aangeleverde transcripten hebben genegeerd.

Sywert van Lienden – Door de transcripten te negeren, hebben de Deloitte-onderzoekers volgens Van Lienden en zijn compagnon Bernd Damme belangrijke informatie gemist. Ze uiten die kritiek in een 46 pagina’s lange reactie op het rapport over de totstandkoming van de mondkapjesdeal. Dat rapport wordt waarschijnlijk vrijdag geopenbaard, maar de reactie van Van Lienden en Damme werd per ongeluk al online gepubliceerd. Het document is inmiddels weer offline gehaald.

Van Lienden en Damme, die al inzage hebben gehad in het rapport, schrijven dat Deloitte te veel is uitgegaan van ‘een papieren werkelijkheid, die veel verklaart, maar niet alles opheldert’. Ze schrijven: ‘Ons inziens is te weinig gebruikgemaakt van opnames van diverse gesprekken met VWS (het ministerie van Volksgezondheid, red.) tussen 12 en 17 april 2020, ondanks het delen van een groot aantal quotes met context uit deze opnames.’

Uit het rapport moet blijken waarom Deloitte de opnames van de gesprekken met kopstukken van het ministerie heeft genegeerd. Van Lienden weigert een toelichting te geven.

Talloze gesprekken opgenomen

Uit onderzoek van de Volkskrant blijkt dat Van Lienden en zijn compagnons tal van gesprekken hebben opgenomen en getranscribeerd. Zo zegt Van Lienden in een transcript dat in handen is van de Volkskrant dat er altijd ‘een voicerecorder meeloopt’ bij zijn overleggen over de mondkapjesdeal. ‘Heb alle gesprekken met alle mensen met wie we hebben gesproken gewoon aangetekend liggen.’

In een ander opgenomen gesprek krijgt Van Lienden de vraag van Bernd Damme of hij een belangrijk overleg met toenmalig minister Martin van Rijn (Medische Zorg) gaat opnemen. Van Liendens antwoord: ‘Tuurlijk.’

Van Liendens gesprekspartners worden niet ingelicht over het meelopen van een voicerecorder. In het transcript van één geluidsopname vraagt de persoon waarmee hij belt: ‘Ben je dit gesprek aan het opnemen?’ Van Lienden: ‘Nee, absoluut niet, daar kan je van op aan.’

In een reactie aan de Volkskrant ontkent Van Lienden overigens dat hij opnames heeft gemaakt ‘in die periode’. Hoe hij dan wel transcripten kon aanleveren aan Deloitte, legt hij niet uit.

Transcripten alsnog openbaar

De Volkskrant onthulde woensdag dat er ook opnames bestaan van een intern overleg bij Hulptroepen Alliantie. Tijdens die bespreking verkondigde Van Lienden onder andere dat hij ‘gillend rijk’ wil worden van een deal met de overheid. In zijn voortijdig gepubliceerde reactie op het Deloitte-rapport zegt de mediapersoonlijkheid de opnames van die bijeenkomst ‘minder van belang’ zijn dan andere opnames die niet in het rapport staan.

Hoewel Deloitte de opnames van het overleg met VWS heeft genegeerd, is de verwachting dat een deel van de transcripten alsnog opduikt. Van Lienden heeft intern al aangekondigd dat er een groot journalistiek artikel aankomt. Daarin zouden enkele zaken die Deloitte niet heeft opgelost, alsnog duidelijk worden.

Van Lienden beweert onder andere dat topambtenaar Bas van den Dungen hem heeft aangemoedigd voor eigen gewin te gaan in de deal met overheid. De secretaris-generaal van Financiën ontkent dat met klem, maar Van Lienden schermt met letterlijke quotes van de topambtenaar. Van den Dungen zegt dat Van Lienden hem nooit heeft gemeld dat gesprekken zijn opgenomen.

‘Overheid wist van winst’

In de kortstondig geopenbaarde reactie op het Deloitte-rapport van Van Lienden en Damme benadrukken ze verder dat de compagnons niets fout hebben gedaan en dat de overheid wist dat ze winst zouden maken. In hun ogen toont Deloitte dat ook aan.

De reactie geeft geen uitsluitsel over de vraag of het ministerie van Volksgezondheid ervan op de hoogte was dat alle winsten rechtstreeks naar de rekeningen zouden vloeien van Van Lienden, Damme en Van Gestel. Die vraag is belangrijk, omdat de overheid in dit geval mogelijk heeft bijgedragen aan het benadelen van de charitatieve stichting Hulptroepen Alliantie.

De rechtbank van Amsterdam oordeelde eerder al dat Van Lienden en Damme in strijd hebben gehandeld met hun non-profit-instellingen door een eigen bv op te zetten en daar grote orders onder te brengen. Van Lienden en Damme zijn daarom ontslagen en hebben een bestuursverbod van vijf jaar gekregen.

Het Deloitte-onderzoek moet verder aantonen wie binnen het ministerie van Volksgezondheid de deal met Van Lienden heeft doorgedrukt, hoewel inkooporganisatie LCH en meerdere ambtenaren fel tegen waren.