RTL-Nieuws Totaal van het padje

Als je iemand met een zekere autoriteit totale onzin uit hoort kramen, is het verleidelijk om direct de conclusie te trekken dat diegene liegt.

RTL-Nieuws zat op maandagochtend boordevol voorbeelden, maar de hoofdprijs ging naar Joop Schippers, Hoogleraar Arbeidseconomie.

Hij hield de kijkertjes voor dat we in Nederland ‘keuzes’ moeten maken tussen wat we nou het belangrijkste vinden. En hij illustreerde dat met het voorbeeld van de keuze tussen vakantievluchten, waarvoor meer bagageladers op Schiphol nodig zijn, of onderwijs voor onze kinderen, waarvoor meer leraren nodig zijn. Alsof je van een bagagelader in een handomdraai een leraar maakt, en het slechts een kwestie is van de juiste prioriteit. Totaal van het padje.

Nou voelt u wellicht de neiging opkomen om de man te verdedigen door aan te dragen dat hij het niet zo bedoelt, maar dan kent u de economen die Nederland bestieren niet. Ze houden zich niet bezig met de praktische invulling. En het wordt vervelend, maar exact omdat de communisten in de Sovjet Unie en elders dachten dat een ‘Goed Plan’ als vanzelf de poorten naar Utopia zou openen, zitten wij nu in datzelfde schuitje.

Of nee, het is nu erger, eigenlijk, door de kennis die ‘men’ heeft opgedaan over hoe het menselijke brein werkt, en hoe je de mens kunt manipuleren. Ik stond er in voorgaande bijdragen al uitvoerig bij stil, waar ik u wees op de conclusie van de econoom Cipolla die zijn collega’s voorhield dat de rationeel denkende en handelende mens een illusie was, en dat zelfs hoge schattingen over het aantal ‘Stupids’ nog aan de lage kant waren. Waarbij hij benadrukte dat het hoegenaamd niets te maken had met IQ of opleidingsniveau. Ook Hoogleraren kunnen ‘Stupid’ zijn, zoals het voorbeeld in de opening illustreert.

Vervolgens trokken die economen een véél te grote broek aan door aan de haal te gaan met de bevindingen van de gedragswetenschappers Tversky en Kahneman, wat leidde tot de geboorte van ‘Behavioral Economics’. Als wetenschappelijke insteek in zoverre een verbetering, dat de vroegere modellen van die economen hoe dan ook geen raakvlakken hadden met de realiteit, omdat de mens inderdaad géén zuiver rationele keuzes maakt die hem of haar voordeel brengen, in honderd procent van alle gevallen, terwijl de modellen daar wel vanuit gingen. Maar dat betekent nog niet dat ‘Versie 2.0’ van die modellen geschikt was om er beleid op te baseren. En al helemaal niet als dat beleid praktisch alomvattend is.

Dus, gooi politici, redacteuren, bankiers en juristen in de mix, en wacht op de klap.

Op dit blog heb ik meer dan eens gepleit voor meer ‘nederigheid’, waar we denken bepaalde complexe problemen op te kunnen lossen met geld en daadkracht. Anderzijds wil ik nu graag benadrukken dat uw nederigheid ook niet zo ver moet gaan dat u zichzelf wegcijfert.

Datzelfde RTL-Nieuws bracht ook het bericht dat ‘experts’ in ons land weer eens een ‘advies’ hadden uitgebracht waarin ze de regering opriepen om beter beslagen ten ijs te komen bij de volgende uitbraak van ‘Corona’, en dan de wetten klaar te hebben om vaccinatieplicht in te kunnen voeren, net terwijl er nu een wetenschappelijke studie is afgerond die duidelijk maakt dat mensen die die vaccins niet vertrouwen een levensgroot punt hebben. Terwijl het effectieve middel Ivermectine nog altijd niet ingezet mag worden. Nederig het hoofd buigen voor de ‘experts’ die het wel beter zullen weten is hier niet wat ik van u verwacht.

Als je je eenmaal een bepaalde vaardigheid eigen hebt gemaakt, lijkt het simpel. Anderen die jou zien terwijl je ‘in je element’ bent zien jou niet ‘werken’. Het lijkt gewoon té simpel, wat je doet. Sterker nog, ze verbazen zich erover dat je tussentijds nog gelegenheid hebt voor een praatje over ‘niks’. Zelf weet je wel dat je goed bent in je werk, maar tegelijk heb je dan vaak het gevoel dat ‘eigenlijk’ iedereen dat wel zou kunnen. Kwestie van leren en trainen. Maar dat is dus niet zo.

Waar ik tijdens mijn eigen beroepsopleiding op zeker moment een leraar had die een bepaald vak doceerde, maar het beroep waarvoor ik werd opgeleid zelf niet uitoefende, placht hij minachtend op te merken dat je die vaardigheden nog kon leren aan een aap. De essentie voor excellentie in het vak, zo wilde hij maar zeggen, stond of viel bij de kennis die hij, en de andere ‘vakdocenten’, in de aanbieding hadden.

Helaas voor hem was dat niet het geval. Veel van wat hij, en zijn collega’s erin ramden, en examineerden, was pure ballast, en veel was al achterhaald, en daarmee dus vooral zonde van de tijd en het geld dat ermee gemoeid was om ons die kennis bij te brengen. Terwijl de ‘skills’ die je nodig had nauwelijks aan te leren waren. Er waren ‘foefjes’ en manieren om bepaalde vaardigheden te trainen, maar bij sommige leerlingen was het van meet af sleuren aan een dood paard, en veilig werd het nooit, laat staan goed, of professioneel. Je kunt autorijden, en goed leren, maar Max Verstappen wordt je nooit.

Voor tal van beroepen heb je meerdere ‘skills’ nodig, en is daarnaast elementaire kennis onontbeerlijk. De nederigheid waar ik voor pleit is de nederigheid die je behoedt voor de Hoogmoed, en niet de nederigheid die onzeker maakt. Als Ursula von der Leyen en haar collega-beleidsmakers u uitnodigen voor een vlucht met hun vliegtuig dat voor tachtig procent brandstof heeft voor de voorgenomen reis, dan bent u van het padje als u instapt.

En al helemaal als ze u wel schitterende vergezichten tonen over het ‘Groene Paradijs’ waar ze u naartoe willen brengen, maar zonder dat ze u kunnen laten zien hoe de weg daarheen eruit ziet, welke gevaren u nog tegenkomt, en welke hindernissen u moet zien te overwinnen. Blijkt dan bovendien dat ze zich laten adviseren door Hoogleraren die ronduit ‘Stupid’ zijn, gelet op hun uitspraken, terwijl de RTL-redactie uw gastheer zal zijn tijdens die reis, roep dan zo hard als u kan dat er iets niet helemaal in de haak is. En wordt u gedwongen om in te stappen, neem dan een parachute mee, want die zult u nodig hebben!