Pensioenen en AOW omhoog: is de loon- en prijsspiraal begonnen?

Toen mijn eega de trap af daalde om mij te vertellen dat het ABP mijn pensioen met 12 procent ging verhogen sprong ik bepaald geen gat in de lucht. Ik zag haar in gedachten al in de paskamer staan om nieuwe jurkjes te passen. Daarom remde ik haar optimisme snel af met mijn uitleg dat deze verhoging slechts het begin is van een vernietigende loon- prijsspiraal.

Goedkoper tanken

We gaan waarschijnlijk eerst een lichte daling zien van de extreem hoge inflatie doordat de olieprijzen zijn gedaald. Dat is aan de pomp goed te merken. Een liter euro loodvrij kost momenteel ongeveer € 1,80 en had op 7 juni 2022 een piek van € 2,37 bereikt. We betalen nu al ruim 50 cent minder aan de pomp. De prijs van diesel is overigens maar 25 cent gedaald. Juist deze brandstof is van belang voor de transportsector en zal in mindere mate leiden tot een lagere doorbelasting naar de eindafnemer.

Voorlopig zijn we als consument wat goedkoper uit en zullen vooral de forenzen die dagelijks met hun ‘benzineblikken’ op en neer kachelen naar hun werk er het meeste profijt bij hebben. Hun maandelijkse brandstofrekening zal lichtelijk zijn gedaald in een klein half jaartje. Met een beetje mazzel zijn ook bij sommige werknemers de lonen wat verhoogd. De gemiddelde loonsverhoging was dit jaar gemiddeld 4 procent. De inflatie heeft in de afgelopen maand oktober echter een piek bereikt van 16,8 procent, vergeleken met de maand oktober 2021. Daarmee lopen veel cao’s die dit jaar zijn afgesloten al weer een flink eind achter op de prijsontwaarding.

Zwakke broeders

De HEMA maakte bekend dat hun werknemers er komend jaar 10,15 procent bij krijgen. In België krijgen op 1 januari een miljoen werknemers er 12 procent bij. België kent een automatische loonindexering. In veel cao’s is afgesproken dat de lonen altijd meestijgen met de prijzen. Ook in Nederland zien we nu de lonen van werknemers en gepensioneerden met dubbele cijfers omhoog gaan. Zo lang de inflatie hier nog bovenuit torent kunnen we niet spreken van een inhaaleffect, er is slechts sprake van reparatie.

De motor zal voorlopig even blijven draaien totdat de volgende beurt zich aankondigt. Dan zal de rekening van de garage fors hoger zijn omdat de garagehouder, net als zijn concurrenten en het hele MKB, wordt geconfronteerd met stijgende bedrijfslasten door inflatie en hogere personeelskosten. Zie hier de gevreesde loon- prijsspiraal. Als de lonen de prijsverhoging volgen in een tijd van escalerende geldontwaarding dan haken de zwakke broeders af.

Hogere bedrijfskosten worden nooit direct doorberekend omdat de concurrentie in het MKB, zoals de horeca en detailhandel, hoog is. Juist de zwakke broeders zijn in coronatijd niet omgevallen door de overweldigende overheidssteun die zonder controle vooraf werd verstrekt. Inmiddels zijn velen begonnen om teveel ontvangen steun vanuit de NOW-regeling terug te betalen. Nu de inflatie keihard om zich heen slaat zullen de zwakke broeders worden verslaan door de concurrentie die meer spek op de botten hebben. Ze wachten iets langer met doorberekenen van de inflatie naar hun afnemers.

‘Recessietaart’

Als de huidige prijsontwaarding het komende jaar aanhoudt dan voorzie ik een flinke toename van faillissementen en werkloosheid. Daarbij moeten we de rol van de overheid niet vergeten. Door de hoge inflatie gaan noodgedwongen ook de uitkeringen en de toeslagen omhoog. De Minister van Financiën heeft al aangekondigd dat er een flink gat op de begroting zal ontstaan. Dit gat kan worden gedicht met staatsleningen die intussen een hogere rente kennen dan 2 jaar geleden.

Ook worden bezuinigingen en belastingverhogingen al voorzichtig aangekondigd. Het is wachten op het tempo waarin de hogere lasten worden doorgevoerd. Hoe sneller, hoe beter voor de Schatkist, maar des te slechter voor de consument. Het gejuich om de hogere lonen en pensioenen zal snel verstommen als we collectief de hand op de knip houden. We kijken massaal de kat uit de boom. Wanneer deze uiteindelijk angstig en verhongerd door de brandweer uit de boom is gehaald zal de kat moeten aansterken.

Wat we zien zijn de ideale ingrediënten voor een onsmakelijke recessietaart. Een taart die niet wordt aangesneden want het feestje waar taart wordt gegeten wordt niet gevierd. “Lang leve de recessie in Nederland, laten we het vieren in nederigheid.” Wel zo gepast in tijden dat we ons excuseren voor ons slavernijverleden.