Het advies van het Openbaar Ministerie is overigens niet doorslaggevend. Leidend is de beoordeling van de rechter, in dit geval het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Het hof wil niets zeggen over de inhoud van het advies, maar volgens RTL Boulevard zag het hof ‘geen reden om negatief te oordelen over de vrijlating van de voormalig presentator’. Een woordvoerder wil hier niet op reageren en zegt dat het advies wordt gegeven aan de koning en niet openbaar is. ,,De koning beslist.”

De Rijksvoorlichtingsdienst, dat de woordvoering namens de koning doet, wil inhoudelijk niet op de zaak reageren, maar zegt dat alles volgens de regels is verlopen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat op zijn beurt weten dat het advies van het hof ‘altijd leidend’ is. ,,De minister moet met een hele goede motivatie komen om dat naast zich neer te leggen”, aldus een woordvoerder, die voor verdere toelichting naar het hof verwijst.

Het getouwtrek en het gebrek aan transparantie straalt slecht af op de betrokken instanties, vinden strafrechtadvocaten. ,,Dit is raar en slecht. Geen transparantie. Dan moeten ze niet klagen als ze worden beschuldigd van klasse-justitie en worden overladen met nieuwe gratieverzoeken”, zegt raadsman Job Knoester. Bij collega-advocaat Mark-Jan Bouwman staat de telefoon roodgloeiend. ,,Ik ben vandaag inmiddels vijf keer gebeld door gedetineerde cliënten of hun familie met de vraag of dit ook mogelijk is in hun zaak.”

Dat is volgens Bouwman het gevolg van het ontbreken van transparantie. ,,Volgens mij is nog helemaal niet duidelijk wat er nu exact is gebeurd”, aldus Bouwman. Voor advocaat Johan Muhren roept de hele zaak veel vragen op. ,,Gratie gebeurt doorgaans uitsluitend bij bijzondere en zwaarwegende persoonlijke omstandigheden. Ik gun het Masmeijer van harte, maar ik gun het al mijn cliënten met langdurige gevangenisstraffen ook erg.”

De 60-jarige Masmeijer kwam volgens RTL Boulevard al op 15 juni op vrije voeten. D66-minister tekende op 29 juni officieel het document waarmee Masmeijer onder voorwaarden wordt kwijtgescholden van zijn resterende gevangenisstraf. De oud-presentator mag in deze periode geen strafbare feiten plegen.

PVV-leider Geert Wilders is in elk geval furieus over de kwestie: ,,Dus de Koning laat een cokedealer vrij omdat de partij van de verantwoordelijke minister Weerwind – D66 – snuiven niet zo’n probleem vindt? Waanzinnig. Als de gewone man zijn belastingaanslag of energierekening niet betaalt is er geen genade. D66 is ziek.”

Bonjo, de belangenorganisatie voor (ex-)gedetineerden, verwacht door de hele toestand een stormloop op gratieverzoeken. ,,Ik vind het echt verbijsterend”, zegt directeur Jaap Brandligt tegen deze site. ,,Wij snappen hier echt geen reet van. Het is onbegrijpelijk en heel ongebruikelijk. Dit gebeurt echt nooit, tenzij er sprake is van een ernstige ziekte of een overlijdensgeval binnen de familie. Daar lijkt, als ik de reactie van Masmeijer mag geloven, geen sprake van. Ik kan me heel goed voorstellen dat een beetje verstandige gedetineerde nu denkt: als Masmeijer dit voor elkaar krijgt, dan ga ik er ook voor. Sterker nog: ik zou het ze van harte aanbevelen.”

Masmeijer was door een Belgische rechter veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf wegens betrokkenheid bij de handel in cocaïne. Hij zat het laatste deel van zijn straf uit in Nederland. Masmeijer bracht vandaag zelf naar buiten dat hij gratie heeft gekregen en dus weer vrij is. Zijn advocaat heeft dat bevestigd. ,,Hij heeft een nieuw levensplan ontworpen dat kennelijk heel aansprekend was voor de autoriteiten in Nederland”, laat advocaat Geert-Jan Knoops aan deze site weten.

Knoops heeft nog geen contact gehad met Masmeijer. Het is hen beiden niet bekend wat de reden voor de gratieverlening is. ,,Het bijzondere is ook dat de beslissing altijd buitengewoon summier blijft. De inhoud van het gratiebeleid onthult weinig over de precieze redenen”, aldus de raadsman. ,,Wat precies de beweegredenen zijn geweest voor gratie, blijft in het ongewisse. De koning bemoeit zich inhoudelijk ook niet met de hele procedure, die zet enkel zijn krabbel.”

Gratieverzoeken worden ter beoordeling voorgelegd aan de rechter en het Openbaar Ministerie. Op grond van hun adviezen neemt de minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) een besluit. Diens woordvoerder laat weten dat het advies van het hof ‘altijd leidend’ is. ,,De minister moet met een hele goede motivatie komen om dat naast zich neer te leggen.”

Een besluit om gratie te verlenen wordt ook ondertekend door koning Willem-Alexander. Maar ook de Rijksvoorlichtingsdienst wil over deze zaak geen inhoudelijke mededelingen doen. De handtekening van het staatshoofd onderschrijft slechts dat een besluit ‘volgens de geldende procedures en wet- en regelgeving tot stand is gekomen’.

Een advocaat die met regelmaat gratieverzoeken indient namens veroordeelden, is Sidney Smeets. ,,Ik heb nu bijvoorbeeld een zaak lopen van iemand die jaren geleden veroordeeld is, nu een heel ander leven heeft en voor zijn zieke moeder zorgt. Die moet naar het gevang, maar de kans op gratie is klein.”

De VVD heeft over de kwestie-Masmeijer Kamervragen gesteld, laat Kamerlid Ulysse Ellian weten. De Rijksvoorlichtingsdienst benadrukt niet op de ophef te willen reageren. ,,Wij hebben niets toe te voegen aan het eerdere antwoord dat wij u gegeven hebben. Voor verdere vragen over de totstandkoming en afhandeling van een gratieverlening verwijzen wij u naar het ministerie Justitie en Veiligheid”, aldus een woordvoerder.