Eten als luxe? Basisvoedsel door crisis steeds duurder en geleidelijk schaarser

Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa leiden inflatie, prijsexplosies, de energiecrisis en verstoorde toeleveringsketens tot steeds nieuwe prijsstijgingen: bedrijven verhogen voortdurend de prijzen, producenten stoppen met bevoorrading, de schappen worden steeds dunner. Ontwikkeling staat nog in de kinderschoenen, maar wordt precair…

Constante inflatiespiraal

Deze week kondigde voedingsgigant Nestlé  opnieuw een prijsverhoging aan voor zijn producten. CEO Mark Schneider rechtvaardigde dit met de effecten van looninflatie, waarmee vanaf 2023 rekening zou moeten worden gehouden. Daarnaast zijn er verhoogde  transport- en grondstofkosten, die volgens Schneider nog niet volledig zijn gecompenseerd. De prijzen moeten echter  “verantwoord”  aan de klanten worden doorberekend .

Nestlé had in het voorjaar al de prijzen met 5,2 procent verhoogd en kondigde destijds verdere verhogingen aan. In de eerste helft van 2022 verhoogde Nestlé zijn winst met 9,2 procent. De groei bedroeg 8,1 procent, waarvan 6,5 procent door prijsstijgingen. Ondanks de prijsstijgingen is de vraag naar Nestlé-producten ononderbroken. Edeka-baas Markus Mosa had in april echter al gewaarschuwd dat voedsel niet mag   verworden tot een “luxe goed” .

Binnenkort een luxe goed eten?

Volgens het Federaal Bureau voor de Statistiek in Duitsland stegen de voedselprijzen in augustus 2022 met 16,6 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het consumentenadviescentrum wees er echter op dat de extreme stijging niet geheel te wijten was aan de gestegen energie- en grondstofprijzen, maar dat de voedingsbedrijven gewoon van de situatie zouden profiteren om hun winst te vergroten. Deze excessen zouden door het kartelbureau aan banden moeten worden gelegd.

Naast verdere prijsverhogingen hebben de eerste supermarktketens in Duitsland al aangekondigd dat ze hun filialen in eerste instantie slechts op één dag van de week tot 13.00 uur zullen openen. Thomas Gutberlet, algemeen directeur van de Tegut Group, riep de federale regering op om in heel Duitsland alleen openingstijden tot 20.00 uur toe te staan. “Op korte termijn zou een verlaging helpen om energie te besparen” , vertelde hij aan de  Lebensmittel-Zeitung . 

Producenten op de limiet

Ondertussen hebben producenten het steeds moeilijker om het hoofd te bieden aan de energiecrisis en de explosie van kosten. Ondertussen moet het Nederlandse groente- en peulvruchtenbedrijf HAK vanaf januari 2023 de productie voor zes weken stopzetten .  Met de huidige energieprijzen is verdere productie in de winter niet haalbaar, aldus de groep, die marktleider is in potten appelmoes, erwten en kidneybonen .

Zijn baas Timo Hoogeboom legt uit dat niet alleen de hoge prijzen voor grondstoffen, elektriciteit en gas, maar ook de  “onzekerheid” tot deze stap hebben geleid.  “Vandaag de dag is dat twee euro voor een kubieke meter gas, vroeger was dat drie euro. We weten niet wat het in januari of februari zal zijn. Daarom blijven we voor de zekerheid gesloten” , zei hij .

Prijzen blijven stijgen

Niet alleen HAK gaat ervan uit dat de prijzen zullen blijven stijgen. Als de energieprijzen zo hoog blijven, moeten we volgens Hoogeboom over de hele linie rekenen op een stijging van 30 procent. Voedseleconoom Rob Morren zei ook dat de crisis fataal was. Er zijn echter aanzienlijke verschillen tussen de producten in de mate waarin de hogere kosten kunnen worden doorberekend aan klanten.

Als dit niet lukt, kan ook de beschikbaarheid van producten worden aangetast . Als bedrijven maandenlang onder de kostprijs moeten verkopen , gaat het mis. Als ze de kosten niet meer zelf kunnen dragen, zullen ze moeten inkrimpen, zei hij, al verwacht hij dat ‘  op grotere schaal  ‘ te doen .